กายอุปกรณ์คืออะไร? ถ้าให้เดาใช่อุปกรณ์การแพทย์ไหมนะ? หรือว่าอวัยวะเทียม เช่นพวกข้อเข่าเทียม เครื่องช่วยฟังรึเปล่า? ถ้าเราลองเอาคำนี้ไปค้นหาใน google ก็จะแสดงผลการค้นหาคำนิยามของกายอุปกรณ์ว่า
ถ้าพูดให้เข้าใจง่ายขึ้นกายอุปกรณ์จริง ๆแล้วก็คือ อุปกรณ์ทางการแพทย์ต่าง ๆ ที่ใช้ภายนอกร่างกาย เพื่อช่วยเหลือการเคลื่อนไหว เช่น แขนเทียม ขาเทียม อุปกรณ์ประคองหรือดามหลัง อุปกรณ์ดามมือ แผ่นรองในรองเท้า เป็นต้น
กายอุปกรณ์แบ่งเป็นสองหมวดหมู่หลักๆ ได้แก่ กายอุปกรณ์เทียม และกายอุปกรณ์เสริม
1. กายอุปกรณ์เทียม (prosthesis)
หมายถึง กายอุปกรณ์ต่าง ๆ ที่ใช้ทดแทนอวัยวะหรือชิ้นส่วนของอวัยวะที่ขาดหายไป เช่น ขาเทียม แขนเทียม นิ้วมือเทียม เป็นต้น
ขาเทียมแบ่งตามระดับการตัดหรือรยางค์ที่หายไปได้เป็น - ขาเทียมระดับสะโพก สำหรับผู้สูญเสียขาระดับข้อสะโพกขึ้นไป - ขาเทียมระดับเหนือเข่า สำหรับผู้สูญเสียขาระดับเหนือเข่าขึ้นไป - ขาเทียมระดับเข่า สำหรับผู้สูญเสียขาระดับผ่านข้อเข่า - ขาเทียมระดับใต้เข่า สำหรับผู้สูญเสียขาระดับใต้เข่า - ขาเทียมระดับข้อเท้า สำหรับผู้สูญเสียขาระดับข้อเท้าลงมา - อุปกรณ์เทียมทดแทนบางส่วนของเท้า สำหรับผู้สูญเสียบางส่วนของเท้า หรือนิ้วเท้า
รูปภาพอุปกรณ์เทียมระดับข้อเท้า อุปกรณ์เทียมระดับใต้เข่า และอุปกรณ์เทียมระดับเหนือเข่า ตามลำดับ
แขนเทียมแบ่งตามระดับการตัดหรือรยางค์ที่หายไปได้เป็น
-แขนเทียมระดับหัวไหล่ สำหรับผู้สูญเสียแขนตั้งแต่ระดับหัวไหล่ขึ้นไป
-แขนเทียมระดับเหนือศอก สำหรับผู้สูญเสียแขนตั้งแต่ระดับเหนือศอก
-แขนเทียมระดับศอก สำหรับผู้สูญเสียแขนระดับผ่านข้อศอก
-แขนเทียมระดับใต้ศอก สำหรับผู้สูญเสียแขนระดับใต้ข้อศอก
-มือเทียม และนิ้วเทียม สำหรับผู้สูญเสียมือ หรือนิ้วมือ
สำหรับแขนเทียม ยังสามารถแบ่งตามคุณสมบัติหรือวัตถุประสงค์การใช้งานได้เป็น 2 ประเภทหลักๆ
1. ประเภทสวยงาม ประเภทนี้ไม่สามารถเคลื่อนไหวมือเทียม/ข้อมือ/ข้อศอก/ข้อไหล่ได้
2. ประเภทใช้งานได้ สามารถเคลื่อนไหวส่วนต่าง ๆ ของแขนเทียม เช่น มือเทียม ข้อศอกเทียม ได้เพื่อให้สามารถใช้หยิบจับสิ่งของต่างๆ
รูปภาพอุปกรณ์เทียมซิลิโคนสำหรับสวยงาม และอุปกรณ์มือเทียมชนิดใช้งานที่นิ้วมือปรับระดับองศางอได้หลายระดับ ตามลำดับ
2. กายอุปกรณ์เสริม (Orthosis)
หมายถึงอุปกรณ์ต่าง ๆ ที่ใช้เพื่อเสริมการทำหน้าที่ของอวัยวะที่มีปัญหาในการทำงานเช่น อ่อนแรง เจ็บปวด หรือเสริมสมรรถภาพเป็นต้น บางทีมักถูกรียกชื่อว่าอุปกรณ์เสริม อุปกรณ์ดามหรือที่ประคองก็ได้
หน้าที่ของกายอุปกรณ์เสริมมีดังนี้
จำกัดการเคลื่อนไหวของอวัยวะ
ช่วยให้มีการเคลื่อนไหวของอวัยวะ
บรรเทาความเจ็บปวด
ช่วยส่งเสริมให้กระดูกที่หักติดเป็นปกติ
ป้องกันภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆเช่นข้อเคลื่อนหลุด หรือเอ็นชี้ขาดเป็นต้น
กายอุปกรณ์เสริมแบ่งเป็นสี่ประเภทใหญ่ได้แก่
1. อุปกรณ์เสริมสำหรับกระดูกสันหลังและลำตัว เช่น อุปกรณ์ดามหลัง เป็นต้น
2. อุปกรณ์เสริมสำหรับหรือรยางค์บน หรือส่วน ของ มือ แขน จนถึงหัวไหล่เป็นต้น
3. อุปกรณ์เสริมสำหรับรยางค์ล่าง เช่น ขา ต้นขา หัวเข่า สะโพก เป็นต้น
4. อุปกรณ์เสริมสำหรับเท้า เช่นแผ่นรองในรองเท้า รองเท้าตัด และการดัดแปลงรองเท้าเป็นต้น
รูปภาพอุปกรณ์เสริมระดับข้อเท้า และแผ่นรองในรองเท้า ตามลำดับ